De energietransitie is geen modewoord meer. Ze is volop aan de gang – en België speelt daarin een sleutelrol. Maar een duurzame toekomst begint niet alleen bij windturbines en zonnepanelen. Ze vraagt om een robuust elektriciteitsnet dat groene stroom aankan en verspreidt. Dat is precies waar Ventilus en de Boucle du Hainaut het verschil maken.
België schakelt over van kernenergie en fossiele brandstoffen naar hernieuwbare bronnen. Nu de regering heeft beslist om blijvend in te zetten op kernenergie, vertraagt de omschakeling naar groene stroom. Die groene stroom komt vaak van ver: offshore windparken in de Noordzee, zonnevelden in het zuiden, of internationale netten. Wat zeker is: groene stroom neemt zijn plaats in naast kernenergie. Zonder de juiste infrastructuur blijft al die duurzame energie steken. Onze hoogspanningslijnen zijn verouderd en niet berekend op deze nieuwe realiteit.
Ventilus in Vlaanderen en de Boucle du Hainaut in Wallonië zijn ontworpen om die knelpunten op te lossen. Ze vormen samen een moderne ruggengraat voor het Belgische elektriciteitsnet. En niet alleen voor België: ook op Europees niveau zijn ze cruciaal. Ze versterken de verbindingen tussen landen en helpen bij het bouwen van een geïntegreerd, grensoverschrijdend energienetwerk.
De uitdagingen zijn reëel. Lokale bezorgdheden over gezondheid, leefbaarheid en landschapsimpact verdienen aandacht. Maar het uitstellen van deze projecten heeft een hoge kost. Zonder hen wordt het moeilijk om extra windenergie aan land te brengen, internationale energie-uitwisseling te versterken, of pieken en tekorten op te vangen.
In een tijd waarin de energieveiligheid en het klimaatbeleid bovenaan de agenda staan, zijn Ventilus en de Boucle du Hainaut geen luxe – ze zijn een noodzaak.
Wat kernenergie betreft heeft de regering nu net wel beslist om er blijvend op in te zetten - een mogelijk vertragende factor voor hernieuwbare energie. Het is eerder dat hernieuwbare energie steeds meer een plek inneemt naast kernenergie.
Wat is Ventilus en waarom is het zo omstreden?
Ventilus is een nieuwe 380 kV-hoogspanningslijn in West-Vlaanderen. Hij moet de groene stroom van offshore windparken naar het binnenland brengen. De lijn verbindt het transformatiestation in Avelgem met de kustregio.
Wat Ventilus gevoelig maakt, is het traject: een groot deel ervan wordt bovengronds gebouwd, wat geleid heeft tot bezorgdheid bij bewoners over gezondheid, landschapsvervuiling en waarde van eigendom. Toch blijkt uit uitgebreide technische studies dat ondergrondse alternatieven technisch complexer, veel duurder en niet mogelijk zijn. Ondanks de weerstand blijft het project essentieel om de Belgische klimaatdoelen te halen.
Boucle du Hainaut – schakel tussen Wallonië en Europa
De Boucle du Hainaut is een versterking van het hoogspanningsnet in Henegouwen, met een ringstructuur rond Charleroi en Bergen. Ze verbetert de energiedoorstroming in het zuiden van het land, waar de infrastructuur zwakker is dan in Vlaanderen.
De Boucle maakt het mogelijk om meer hernieuwbare stroom van Wallonië naar het noorden te brengen én omgekeerd. Bovendien versterkt ze de verbinding met Frankrijk – een belangrijke partner in het Europese energienet. Dit project is technischer van aard, maar van minstens even groot strategisch belang.
De kost van stilstand – waarom uitstel in de energietransitie onbetaalbaar wordt
De energietransitie is niet alleen een ecologische noodzaak, maar ook een economische realiteit. Wie achterblijft, betaalt – letterlijk. België riskeert de komende jaren hoge boetes van Europa als het zijn klimaatdoelstellingen niet haalt. En de klok tikt.
Volgens de Europese klimaatwet moet België tegen 2030 zijn broeikasgasuitstoot met minstens 47% verlagen ten opzichte van 2005 (voor niet-ETS-sectoren zoals transport, landbouw en gebouwen). Zonder voldoende hernieuwbare energie en een robuust elektriciteitsnet wordt dat onhaalbaar.
Uit Europese analyses blijkt dat België, bij blijvende onderprestatie, jaarlijks honderden miljoenen euro’s dreigt te betalen aan boetes of het aankopen van emissierechten van beter presterende landen. In een recent scenario van de federale klimaatdienst loopt dit bedrag tegen 2030 mogelijk op tot meer dan 1 miljard euro per jaar.
Die financiële sancties zijn geen fictie. In het verleden kreeg België al waarschuwingen van de Europese Commissie over het ontbreken van een coherente klimaatvisie. En die waarschuwingen worden strenger naarmate 2030 dichterbij komt.
Wat dit zo pijnlijk maakt: het geld dat naar boetes zou gaan, kan ook worden ingezet voor oplossingen – zoals investeringen in energie-infrastructuur, woningrenovatie, duurzame mobiliteit en innovatie. Elke euro die België mist door uitstelgedrag is een gemiste kans op duurzame groei en jobs.
Projecten als Ventilus en de Boucle du Hainaut zijn dus meer dan technisch noodzakelijke ingrepen. Ze zijn een hefboom om de klimaatdoelstellingen te halen, financiële risico’s te vermijden en ons te positioneren als een moderne, toekomstgerichte economie.
Het is simpel: de kost van niets doen is groter dan de investering in vooruitgang. De keuze is aan ons, maar de tijd om te kiezen wordt steeds korter.